Piston pimi emniyetlerinde hasarlar hakkinda genel bilgiler
Piston pimi emniyeti için tel tipi halkalar veya Seeger tipi emniyetler kullanılır. Her ikisi de kırılabilir veya piston yivinden dışarı sıçrayabilir veya vurarak çıkartılabilir.
Emniyet halkalarının kırılması ya da halka uçlarının kırılması aşırı yüklenme sonucudur veya emniyet halkaları takılırken gerekli işlemin doğru yapılmamasından kaynaklanır. Emniyet halkaları ancak pistona zorla bir eksenel hareket yaptırılırsa eksenel yönde yüklenmeye maruz kalır. Bu, biyelde bir kaçıklık hatası olduğunda veya sallanan, çok kez asimetrik olan bir biyel çubuğu, piston pimi eksenini ve krank mili eksenini paralellikten saptırdığında söz konusudur. Piston pimi hızlı ve seri bir şekilde piston pimi emniyetlerine devamlı taraf değişerek vurur ve emniyeti kademe kademe yivinden dışarı sürer. Sonra bu halkalar silindir hareket yüzeyine kadar bastırılır ve orada sürtünme sonucunda aşınır. Sonunda bu emniyet halkaları kırılır. Kırılan parçalar, piston ve silindir arasına sıkışır. Başka parçalar atalet kuvveti ile piston pimi göbeği boşluğunda ileri geri sallanır ve orada önemli derecede malzeme kopmasına sebep olur. Bazen kırık parçalar piston piminin iç deliğinden geçip pistonun diğer tarafına erişir ve orada da ağır hasarlara yol açar.
Tanimlama 1
- Pim deliklerinin delik ucu, pistonun her iki tarafında çok fazla dışarı vurulmuş, hatta bazı yerlerde halka alanına kadar yukarı çıkıyor (Şek. 1).
- Emniyet yivinde bir emniyet halkası dışarı sıçradı ve kırıldı.
- İkinci emniyet halkası hasar gördü.
- Piston pimi, piston pimi emniyeti olmadığı için dışa doğru, silindir çalışma yüzeyine kadar hareket etti.
- Silindir çalışma yüzeyi ile uzun süreli temas nedeniyle piston piminin ön yüzünde kavisli aşınma (Şek. 2).
- Pistonun aşınma görüntüsü simetrik değil.
Tanimlama 2
- Simetrik olmayan piston aşınma görünümü (Şek. 4).
- Piston pimi göbeği ve piston pimi kırılmış (Şek. 5 ve 6).
- Pim deliği, emniyet halkaları bölgesinde çekiç darbelerine maruz kalmış.
Değerlendirme
Tel tipi halkalar veya Seeger emniyetleri olarak tasarlanan piston pimi emniyetleri, işletim esnasında sadece piston piminin eksenel olarak itilmesi sonucu bastırarak veya vurarak dışarı itilir. Burada ön koşul olarak halkaların doğru takılmış olması ve hasarsız olması geçerlidir.
Piston piminde enine hızlanmalar her zaman piston pimi ekseni, krank mili eksenine paralel olmadığında meydana gelir. Bu durum eğer biyel eğik olduğu için piston aşırı eğik bir konum alırsa söz konusu olur. Pistonun silindir içindeki strok hareketleri esnasında bu nedenle değişen bir eksenel kayma oluşur ve buna bağlı olarak emniyet halkası çekiçle vuruluyormuş gibi dışarı çıkarılır. Dışarı sıçrayan emniyet halkası, dışa doğru ilerlemiş olan piston pimi, piston ve silindir hareket yüzeyi arasına sıkışır.
Orada aşındırılır ve kırılarak birden fazla parçaya bölünür. Parçalar, pistonun yukarı ve aşağı hareketi esnasında kısa süre içerisinde kütle kuvvetleri ile piston malzemesini çekiç darbelerine maruz bırakır (Şek. 2). Bazı kırık parçalar piston piminin deliğinden geçer ve pistonun diğer tarafında da benzeri hasarlara neden olur.
Olasi sebepleri
- Motor çalışması esnasında piston piminde eksenel kayma sebepleri:
- Biyel eğilmesi veya biyel torsiyonu.
- Eğik delinmiş biyel yuvası (eksenel paralellik olmaması).
- Silindir ekseni, krank mili eksenine dik açılı değil.
- Çok büyük biyel yatağı boşluğu, özellikle asimetrik biyel çubuklarında.
- Biyel muylusu, krank mili eksenine paralel değil (işleme hatası).
- Eski veya hasarlı emniyet halkalarının kullanılması.
- Gerektiği gibi monte edilmeyen emniyet halkaları.